Görme yetisini kaybetmiş ya da hiç sahip olmamış ressamlar, renkleri ve ışığı tuvalde nasıl canlandırıyor? Bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleri, bu olağanüstü yeteneğin sırlarını açığa çıkarıyor...
Sanat, genellikle görsel algının bir yansıması olarak tanımlandı. Ancak bazı ressamlar, renkleri hiç görmeden ya da görme yetilerini kaybettikten sonra bile tuvalde başyapıtlar ortaya koydu.
Doğuştan kör olan Türk ressam Eşref Armağan’dan, kataraktla mücadele eden Claude Monet’ye kadar, bu sanatçılar insan beyninin ve duyuların sınırlarını zorladı.
Bilimsel çalışmalar ve uzman analizleri, görme engelli ressamların nasıl böyle etkileyici eserler ürettiğini anlamaya çalıştı. Karanlıkta renkleri bulan sanatçıların hikâyesini ve ardındaki bilimi gözler önüne serdi.
EŞREF ARMAĞAN: PARMAK UÇLARIYLA GÖREN RESSAM
1953’te İstanbul’da doğan Eşref Armağan, gözlerinden biri hiç gelişmemiş, diğeri ise yalnızca rudimentary bir iz olarak kalmış bir sanatçı.
Hiçbir zaman renkleri, doğayı ya da bir kuşun kanat çırpışını görmedi. Yine de tablolarında perspektif, gölge ve canlı renkler kullanarak dünyayı resmetti.
Armağan, nesnelerin maket modellerine dokunarak şekillerini beyninde canlandırıyor ve bu imgeleri tuvale aktardı.
Harvard Üniversitesi’nden nörolog Prof. Dr. Alvaro Pascual-Leone, Armağan’ın beynini incelediğinde çarpıcı bir bulguyla karşılaştı:
“Dokunduğu nesneler, görsel korteksi harekete geçiriyor. Bu, görme engelli bir bireyde nadiren görülen bir durum.”
Pascual-Leone, bu yeteneğin beynin olağanüstü plastisitesinin bir kanıtı olduğunu vurguladı.
Armağan’ın çalışmaları, New Scientist dergisinde de yer buldu. Londra Üniversitesi’nden nörobilimci Dr. John Rothwell, “Eşref’in beyni, dokunma duyusunu görsel bir haritaya dönüştürüyor. Bu, insan algısının ne kadar esnek olduğunu gösteriyor” dedi.
Armağan, Volvo gibi markalar için resimler yaptı, eserleri uluslararası sergilerde boy gösterdi ve The Colors of Darkness adlı ödüllü belgesele konu oldu.
Türkiye’den çıkan bu deha, görmeden sanat yapmanın mümkün olduğunu kanıtladı.
CLAUDE MONET: KATARAKTIN RENKLERİ
