Türkiye Körler Federasyonunca, yeni tip koronvirüs (Kovid-19) salgını sürecinde "Engelli Kadınlara Yönelik Hak İhlalleri Raporu" hazırlandı.
Federasyondan yapılan açıklamada, "Etkiniz AB Programı"nın desteğiyle ağustos-eylül aylarında 225 engelli kadınla anket çalışması gerçekleştirildiği belirtildi.
Çalışma sonucunda Türkçe, İngilizce ve Türk işaret dilinde hazırlanan raporda, engelli kadınların barınma, istihdam, ekonomik durum, sağlık, şiddete maruz kalma, öz bakım ihtiyaçlarını karşılama, salgınla ilgili bilgiye erişim, internet ve sosyal medya araçlarını kullanma gibi konularda karşılaştıkları sorunlar ile hak ihlallerine yer verildi.
Engelli kadınların yaşadıkları zorluklar ve sorunların tek başına kişilerin üstesinden gelmesi gereken şeyler olmadığına, bu olumsuzlukların ortadan kaldırılmasında devletin sorumlulukları bulunduğuna işaret edilen raporda, kadınların herhangi bir toplumsal kriz, afet veya salgın olmadan da gündelik yaşamda pek çok hak ihlaline maruz bırakıldığı belirtildi.
Tüm dünyayı etkileyen Kovid-19 salgınıyla daha da ağırlaşan şartların hak kayıplarına sebep olduğuna işaret edilen raporda, çalışmaya katılan engelli kadınların yüzde 76,4'ünün büyükşehirlerde ve şehir merkezlerinde yaşadığı bildirildi.
Türkiye'de ortalama hane halkı büyüklüğü yüzde 3,35 iken, engelli kadınların yüzde 45,3'ünün aynı evde dört ve daha fazla kişiyle yaşadığı kaydedilen raporda, engeli bulunmayan kadınların işsizlik oranı yüzde 16,3 iken, engelli olanlar arasında işsizlik oranının salgın döneminde yüzde 32'ye yaklaştığı belirtildi.
Raporda, engelli kadınların yüzde 70'inin hane halkı aylık gelirinin 5 bin liranın altında olduğu, yüzde 24'ünün ise hane gelirinin bin liraya ulaşmadığı ifade edildi.
Salgın öncesinde engelli kadınlar arasında ekonomik, fiziki, cinsel, duygusal, sözel şiddet biçimlerinden en az birisine maruz kalanların oranının yüzde 33,4 olduğu bildirilen raporda, bu oranın salgın sürecinde yüzde 39,6'ya çıktığı kaydedildi.
Engelli kadınların yüzde 34'ünün eşlerinden, yüzde 16'sının babalarından, yüzde 13'ünün annelerinden, yüzde 11'inin ise çocuklarından şiddet gördüğü belirtilen çalışmada, şiddetin yüzde 80'inin ev içinde gerçekleştirildiği bildirildi.
Kadınlardan 27,3'ünün salgın döneminde herhangi bir hakkının ihlal edildiğini kabul ettiği, bu kişilerin yüzde 80,8'inin hak arama mekanizmalarını kullanamadığı belirtilen raporda, kadınların yüzde 43,9'unun salgın döneminde psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğu, bunların yüzde 93'ünün destek alamadığı vurgulandı.
Engelli kadınların engellilik ve toplumsal cinsiyetten kaynaklı olarak çoklu ayrımcılığa maruz kaldıkları ifade edilen raporda, engelli kadınların normal zamanlarda karşılaştıkları hak ihlallerinin salgın döneminde daha da arttığı bildirildi.
Talepler
Salgın sürecinde engelli kadınların, insan haklarının korunması için karar vericilerden taleplerinin sıralandığı raporda, şunlar kaydedildi:
"Acil durum, salgın, afet mevzuatı engellilere özgülenmeli ve özel tedbirler alınmalı, engelli kadınlara yönelik politikalar oluşturulmalı.
Salgın döneminde özellikle yoksullar, güvencesiz çalışanlar, engelliler, yerli halklar, ülke içinde yerinden edilmiş kişiler veya mülteciler, LGBTİ+ bireyler, birden fazla ve kesişen ayrımcılık türüyle karşı karşıya kalan kesimlere odaklanılmalı.
Engelli kadınların artan ev içi iş yükünü azaltacak tedbirler alınmalı veya artan ev içi iş yükü kamu tarafından finanse edilmeli.
Engelli kadınlara yönelik psikolojik destek hatları oluşturulmalı.
Boşanma, şiddet gibi davaların yürütülemediği koşullarda kadınların şiddet gördükleri kişilerle aynı mekanı paylaşmaları önlenmeli.
Sığınma evleri, salgın koşullarında kadınların başvurusuna ve kullanımına açık olmalı.
Üreme sağlığı, doğum kontrolü, meme ve rahim kanserine yönelik hizmetler salgın gerekçesiyle askıya alınmamalı.
Kamplarda yaşayan göçmen, mülteci engelli kadınların birçok yönden ayrımcılık ve hak ihlaline uğradığı göz önünde bulundurulmalı ve bu duruma karşı politika geliştirilmeli.
Eğitimde kimsenin geride kalmayacağı şartlar oluşturulmalı, özel eğitim gereksinimi olan engellilerin yüz yüze eğitim imkanından yararlanması için önlemler alınmalı.
Kamu kurumlarında işaret dili tercümanı istihdam edilmeli, işitme engellilerin iletişim kurabilmesi için şeffaf maske kullanımı yaygınlaştırılmalı.
Korona testinde kronik rahatsızlığı olan engellilere öncelik verilmeli, bu hizmet devlet tarafından ücretsiz sağlanmalı. Engellilerin başvurabileceği 'Temiz Hastane' uygulaması hayata geçirilmeli.
Engellilerin işten çıkarılması ve ücretsiz izin verilmesi yasaklanmalı.
Herhangi bir gelirden yoksun olan veya Kısa Çalışma Ödeneği ile yaşamını devam ettirmek zorunda kalan engellilere devlet tarafından ek kaynaklar sağlanmalı.
Salgınla ilgili veriler engellilere göre ayrıştırılmalı ve kamuoyuyla paylaşılmalı."
Raporun tamamına "www.korlerfederasyonu.org.tr" adresinden ulaşılabilecek.
