Bulgular
Otizm spektrum bozukluğu ve zihinsel engellilerin doktor kontrolündeki ölümlerini inceleyen araştırma sonuçları çarpıtılmış.
Kaynak olarak sunulan The People’s Voice isimli haber sitesi, bu akademik çalışmaya uydurma bir başlık ve haber spotu eklemiş.
Hollanda Hükümetinin otizmli ve hafif engellilere ötanazi yapılması emri verildiğine dair bir kanıta rastlanmıyor.
Hollanda yasalarına göre hastanın rızası olmadan doktor yardımlı ölüm uygulaması yasadışı sayıldığından, mevcut yasalarla Hollanda hükümetinin böyle bir emir vermesi mümkün görünmüyor.
Sosyal medyada Hollanda hükümetinin hastanın isteğine bakılmaksızın otizmli ve hafif engellilere ötanazi emri verdiğini iddia etti. İddiaya göre emri uygulayan doktorlar herhangi bir soruşturmaya maruz kalmayacak.
Kaynak olarak sunulan haberin başlığı uydurma
İddialar, The People’s Voice isimli bir haber sitesinin yaptığı habere dayanıyor. The People’s Voice’un haberi incelendiğinde haberin manşeti ve spotunun, haberin geri kalanıyla tamamen farklı olduğu görülüyor. Manşette, Hollanda’nın engelli insanlara, gezegeni kurtarmak için ötanazi yaptığını iddia eden haber sitesi, haber spotunda ise otizmli ve hafif engelli vatandaşların, iradeleri dışında öldürülmesinin doktorlara emredildiğini öne sürüyor.
Haberin geri kalanı incelendiğinde ise manşet ve spottaki iddialara rastlanmıyor. Haberin sansasyonel başlığı ve spotunun altında New York Post’ta yayınlanan başka bir haberin birebir kullanıldığı görülüyor.
New York Post'ta yer alan haberde ise otizmli ve hafif engelli yurttaşlara ötanazi uygulanması yönünde doktorlara emir verildiğine dair bir ifadeye rastlanmıyor.
Bu da The People’s Voice isimli haber sitesinin, akademik bir çalışmayı rapor eden New York Post haberini birebir alarak bu habere uydurma bir başlık ve haber spotu eklediğini gösteriyor. Türkçe kaynaklarda yer alan iddialar da The People’s Voice’un sahte haberine dayanıyor.
Araştırma ne söylüyor?
Bahsi geçen akademik araştırma, Irene Tuffrey-Wijne öncülüğünde Mayıs 2023’te yayınlanmış. Araştırmacılar, Hollanda’da 2012 ila 2021 yıllarında yapılan ötanazi ve doktor yardımlı intihar vakalarını incelemiş.
Ötanazi, hastaların talebi doğrultusunda hastanın hayatını sonlandırmayı tarif ederken; doktor yardımlı intihar ise hastanın intiharı için gereken ölümcül ilaçların doktor tarafından hastaya reçete edilmesini ancak hastanın bu ilaçları kendilerinin uygulamasını ifade ediyor. Doktor yardımlı ölüm terimi ise hem gönüllü ötanaziyi hem de doktor yardımlı intiharı tanımlamak için kullanılan bir şemsiye terim.
Hollanda ve Belçika gibi gönüllü ötanazinin yasal olduğu ülkelerde, gönüllü olmayan ötanazi uygulaması ise yasa dışı. Yani bütün doktor yardımlı ölümlerde hastanın rızası aranıyor.
Araştırma sonuçlarına göre 2012 ila 2021 yıllarında yapılan doktor yardımlı intiharlar ve ötanazilerden 39 tanesinde, doktor yardımlı ölümün tek sebebi ya da sebeplerinden birisi otizm spektrum bozukluğu ve/veya zihinsel engel olarak gösterilmiş. Çalışmaya konu olan vakalar, yayınlanan makale üzerinden ayrıntılı bir şekilde incelenebiliyor.
Araştırmaya göre, Hollanda’da araştırılan tarihler arasındaki yardımlı ölümlerin yüzde 89’unun sebebi somatik rahatsızlıklar iken otizm spektrum bozukluğu ve/veya zihinsel engel sebebiyle olan yardımlı ölümlerin yalnızca yüzde 15’inde somatik bozukluklar ana sebep olarak kabul edilmiş. Bedensel acı, ağrı ve rahatsızlıkları ifade eden somatik rahatsızlıklarda yardımlı ölüm talebinin kabul edilmesi için hastanın dayanılmaz bir acı çekiyor olması bekleniyor. Araştırmacılar, incelenen vakaların üçte ikisinde otizm spektrum bozukluğu ve/veya zihinsel engeli, yardımlı ölüm için başlıca sebep olarak kabul etmiş.
Hollanda hükümetinin böyle emir verdiğine rastlanmıyor
Bununla birlikte ne Irene Tuffrey-Wijne’nin çalışması ne de The People’s Voice dışında bu çalışmayı rapor eden haber kaynakları, öjeni iması içeren sosyal medya paylaşımlarının iddialarını barındırıyor.
İddialara konu olan doktorlara ötanazi için emir verildiği iddiası araştırıldığında Hollanda Sağlık Bakanlığı’nın sitesinde konuyla ilgili bir açıklamaya rastlanmıyor. Google’da “euthanasia, autism, the Netherlands” gibi anahtar kelimelerle İngilizce ve Flemenkçe yapılan aramalarda da konuyla ilgili resmi bir açıklamaya ulaşılamıyor.
Ayrıca hastanın rızası olmadan doktor yardımlı ölüm Hollanda yasalarına göre yasadışı olduğundan, mevcut yasalarla Hollanda hükümetinin böyle bir emir vermesi mümkün görünmüyor.
Yardımlı ölüm başlığı altına girmese de hastanın rızası aranmadan hastanın yaşamına son verilebilen tek bir durum var: Kalıcı bitkisel hayata giren hastalar. Kalıcı bitkisel hayata giren hastaların yaşam desteğinin çekilmesinde doktor esas yetkili olarak kabul ediliyor. Ancak bu koşulda bile hasta vekilinin veya hastanın bitkisel hayata girmeden önceki beyanının dikkate alınması şartı var. Bir doktor, hasta vekilinin itirazına rağmen hastanın yaşam desteğini çekemiyor.
Sonuç olarak, Hollanda Hükümetinin otizmli ve zihinsel engelli vatandaşlara yönelik ötanazi uygulanmasıyla ilgili bir emri olduğu ve doktorların bu uygulamadan sorumlu tutulamayacağı iddiasının gerçeklik taşımadığı söylenebilir.
