Engellileri daha iyi anlamak, onlarla empati kurmak ve sorunlarına dikkat çekmek için düzenlenen 10-16 Mayıs Dünya Engelliler Haftası başladı. Bu kapsamda hafta boyunca etkinlikler yapılacak. Birleşmiş Milletler’e üye 156 ülkede aynı tarihlerde kutlanan Engelliler Haftası boyunca; engellilik sorunu, engelliliğin önlenmesi ve engellilerin eğitimi, iş yaşamı, koronavirüs salgını sürecinde yaşadıkları zorluklar üzerinde durulacak.
ENGELLİ VE SAKAT FARKLI KAVRAMLARDIR
Epilepsi ve Yaşam Platformu Kurucusu ve Başkanı Ebru Öztürk Engelliler Haftası kapsamında bir açıklama yaptı. Engellilerin daha önce sakatlar, sonra da özürlüler, günümüzde ise engelliler olarak adlandırıldığını aktaran Öztürk bu ayrımı şu şekilde açıkladı: “Her ne kadar genellense de, kanunlara göre engelli, sakat, çürük kelimeleri arasında farklar vardır. Sakat kelimesi, bir daha sahip olunması mümkün olmayan, bir uzvunu yitirmiş kişilerdir. Örneğin bacağı dizden aşağı kesilmiş bir kişidir. Engelli ise, bacağı kesilmemiş ama protez takıldığı için, bir dizi işlevini yapamayan, yürüyüşünde engelli olan ama yürüyebilen kişidir. Çürük ise, askerlik dönemi gelmesine karşın, ‘sağlık durumunun elverişsiz olması yüzünden, askerlik ödevinden bağışlanmış erkek’ olarak tanımlanır.”
HERKES ENGELLİ ADAYIDIR
Herkesin engelli adayı olduğunu hatırlatan Öztürk engelliler için hayatı kolaylaştırmak gerektiğini vurguladı. Öztürk şunları söyledi: “Bugün sağlıklısın demek, hep sağlıklı olacaksın demek değildir. İşte bunun farkına varan ülkelerde, engelli de olsanız, engelsiz gibisiniz. Sağlık, eğitim, adli ve sosyal alanlar herkese göre düzenlenmiştir.”
Engellilerin eğitim, sağlık, adli, ticari, sosyal, istihdam konularında belirli hakları olduğunun altını çizen Öztürk bu hakları şöyle anlattı:
►Eğitim hakkı: Engelli olup, normal MEB okullarına gidebilecek olan engelli çocuklar olabileceği gibi, görme, duyma, ortopedik ve zihnen rahatsızlığı olan çocuklarımız da vardır ki; bunlar özel eğitime tabidir. 1.,2.,3. dereceden engel durumuna göre, özel eğitim merkezlerine, kaynaştırma okullarına gidebilirler. Bununla ilgili, Milli Eğitim İlçe Müdürlükleri Özel Eğitim Merkezleri’nden bilgi alabilirler. Ayrıca görme engelli olanlar için sınavlarda yardımcı olması için, refakatçı verilebilir.
►Sağlık hakkı: Her vatandaş bu hakka sahiptir; çalışmasa da. Eğer gelir durumu düşük ise Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler İlçe Müdürlüğü Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Bölümünden bilgi alabilirler. Kişi başı asgari ücretin 1/3 değerinde maaş eline geçen kişiler, destek alabilirler. Yine engellilerin kalacağı umut evleri, gündüz bakım evleri ve geçici misafirhane hizmetleri de mevcuttur.
►Adli hakkı: İşitme engelli sanığa, işaret dili tercümanı görevlendirilmesi, adli durumlarda engelli bireylere engel durumuna uygun iletişim sağlanması, işitme ve konuşma engeli bulunan bireye müdafii (savunma avukatı) görevlendirilmesi yasal haklarıdır.
►Ticari hakkı: Gelir vergisinde, engelli hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişisi bulunan esnaflar, gelir vergisi indiriminden yararlanabilir. Araçlarda ÖTV, MTV indirimlerinden yararlanabilirler.
►Sosyal: Engelli çocuğu olan anneler, erken emeklilik hakkından yararlanabilmektedir. Engelli memurlara, isteği dışında gece nöbeti ve gece vardiyası nöbeti verilememektedir. Engelli kartı olanlar, toplu taşıma araçlarından, kültürel noktalardan, park yerlerinden ücretsiz yararlanabilirler.
►İstihdam: Emekli gün sayısında indirim uygulanır. 50 kişi ve üzeri işçi çalıştıran özel şirketlerde yüzde 3, kamuda ise yüzde 4 engelli istihdam edilmek zorundadır.
Öztürk koronavirüse de değinerek şunları söyledi: “Bize ‘korona virüsü var evde kalın’ diyorlar. Biz zaten evdeyiz! Ülkemizde yaşayanların yüzde 5’i yani 7 milyonu engelli. Siz dışarıda kaç engelli görüyorsunuz? Peki kaç kişi haklarını biliyor? Devlet, gerçekten engelliler için, iyi bir fizibilite çalışması yapmalıdır.”
