Engelliler İçin İş İmkanları
Engeliniz sizin için hayatınızı kısıtlamak veya engellemek için bir sebep değildir. Öncelikle engelliler çalışamaz diye bir kanun ve kural yoktur. Çalışmak isteyen engelli vatandaşlarımız için bir çok iş ilanı ve imkanı vardır. Kamu ve özel sektör için binlerce ilan görüntüleyebilirsiniz. Her sektör de en az 3 engelli çalışma kuralı vardır. İş arama işleminizi internet üzerinden veya açıklanan ilan tarihlerini internet sitelerinden takip ederek bilgi alabilirsiniz. İşkur gibi devlet destekli olan özel ve kamu için verilecek ve yayımlanan engelli ilanlarını takip ederek iş sahibi olabilirsiniz. Engelli iş ilanları ve hakları için yazdığımız yazıları takip edebilir ve bilgi alabilirsiniz. İşkur her sene kendi resmi sitesinde engelli iş ilanları yayımlar. Sizler de özel ve kamu ilanlarını takip ederek iş başvurusunda bulunabilirsiniz. İşkur resmi sitesinden 2020 engelli iş ilanlarını inceleyebilirsiniz.
Özel Sektörde Çalışan Engelli Hakları
Günümüzde engellilere tanınan pek çok hak bulunmaktadır. Bunlar hem sosyal hemde iş sektörü için geçerlidir. Mevzuata göre %40 oranının üstünde engel raporu olanlar kanun olarak engelli sayılmaktadırlar. Ve engelli haklarının tümünden yararlanabilirler. Yine aynı şekilde 50 ve üzeri sayıda işçi çalıştırıyorsa, özel sektörde çalışan sayısının ise %4’ ü engelli olan çalışan çalıştırmak zorundadır. Bu bağlamda engelli çalışanların istihdam olmaları diğer çalışanlara göre daha kolaydır. İstihdam haklarından yararlanmak ilk olarak engelli çalışana tanınmaktadır. Yine özel sektör iş ilanlarını da internet ve İŞKUR üzerinden takip ederek başvuru yapabilirsiniz.
Engelli İşçi Çalıştırma Zorunluluğu:
4857 Sayılı İş Yasa’sının “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu” başlıklı 30. maddesi ve bu madde uyarınca çıkarılan Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre:
- İşverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.
Tekrar İşe Alma Zorunluluğu:
Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır.
Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.
Ayrımcılık Yasağı:
İşverenler iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan aşamaların hiçbirinde engelli işçi aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhine farklı muamelede bulunulamaz. Ayrımcılık yasağına aykırılık halinde işçi, 4 aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.
Yine ayrımcılık veya farklı muamele gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile işverenler için Türk Ceza Kanununun 122 nci maddesi hükümleri uygulanır.
İşyeri ve çalışma koşullarının engellilere göre hazırlanması:
İşverenler, işyerlerini engellilerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin engelli çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadırlar.
Engellilerin çalıştırılamayacakları işler:
Yer altı ve su altı işlerinde, sağlık kurulu raporunda çalıştırılamayacakları belirtilen işlerde çalıştırılamaz.
Mazeret izni:
İşçilerin en az %70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ücretli izin verilir.
Analık İzni:
İş Yasası’nın 74. Maddesi uyarınca çocuğu engelli doğan çalışan annenin ücretli izinlerinin ardından istemesi halinde 360 gün yarı zamanlı çalışma hakkı bulunmaktadır.
Engellilik İndirimi:
Çalışma gücü kayıp oranı % 40 ve üzerinde olanların ücretlerine, engellilik oranlarına göre vergi indirimi uygulanır. Çalışma gücünün:
- Asgari % 80’ini kaybetmiş bulunanlar birinci derece engelli,
- Asgari % 60’ını kaybetmiş bulunanlar ikinci derece engelli,
- Asgari % 40’ını kaybetmiş bulunanlar ise üçüncü derece engelli olarak belirlenmektedir.
Emeklilik Şartları:
1. Malulen Emeklilik:
İşe girdikten sonra iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını kaybedenler yıllık sigortalılık süresine, 1800 prim günü ödemiş şartlarının olması halinde malulen emekli olabilirler. Ancak kişi başkasının bakımına muhtaç derecede malul ise 10 yıllık süre şartı aranmaz.
2. Erken Emeklilik:
- Engellilik durumu sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce ortaya çıkmış ve malûllük oranı %60 ve üzerinde olan sigortalılar ise, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün prim bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
- Engel oranı %60 altında olanlar ise aşağıdaki şartla ile erken emekli olabilirler:
a) % 50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
b) % 40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün primi bildirilmiş olmak şartıyla yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar.
- Kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malul çocuğu bulunanların, 1 Ekim 2008 tarihinden sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenir ve eklenen bu süreler emeklilik yaş hadlerinden de indirilir.
